![]() | ![]() | ![]() | ![]() | ![]() |
---|
B-1 โครงงาน “บ้านบาตร อย่าให้เหลือเพียงแค่ชื่อ”
ประวัติความเป็นมา และภูมิปัญญาในการปรับตัวของชุมชนบ้านบาตรให้เข้ากับบริบทปัจจุบัน
ชุมชนบ้านบาตร
กลุ่ม 1 เห็นว่า "ชุมชนบ้านบาตร" เป็นเรื่องที่น่าสนใจศึกษา เนื่องจากภูมิปัญญาการทำบาตรของชาวชุมชนบ้านบาตร ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตสมัยพระบาทสมเด็ดพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ซึ่งเกิดขึ้นมาจากแรงศรัทธาต่อพระพุทธศาสนาของชาวบ้านในสมัยนั้น กำลังจะสูญหายไปจากสังคมไทย
เพราะปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่ก้าวล้ำเข้ามามีอิทธิพลต่อภูมิปัญญาของชาวชุมชนบ้านบาตร
ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในหลายๆด้านเพื่อปรับตัวให้เข้ากับบริบทสังคมที่เปลี่ยนไป



เรื่องราวในอดีตของชุมชนบ้านบาตร
“ บ้านบาตร “ เป็นชุมชนที่อยู่คู่กับกรุงเทพมหานครมานานแล้ว จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นชุมชนที่เกิดขึ้นหรืออาจเกิดเกิดก่อนกรุงเทพมหานคร พงศาวดารกรุงศรีอยุธยาได้เขียนไว้ว่าที่กรุงศรีอยุธยามีคลองบาตรพระซึ่งสันนิษฐานกันว่าน่าจะเป็นชุมชนที่ทำบาตรพระ เนื่องจากในสมัยก่อนมักจะตั้งชื่อชุมชนหรือชื่อหมู่บ้านตามลักษณะประชากรที่อาศัยอยู่ การทำมาหากิน เช่น หมู่บ้านโปรตุเกส หมู่บ้านฮอลลันดา หมู่บ้านญี่ปุ่น หมู่บ้านอรัญญิก ป่าหมาก ป่าพูล บ้านบาตร เป็นต้น
จากตำนานที่เล่าต่อกันมาว่าบรรพบุรุษของชาวบ้านบาตรเป็นกรุงศรีอยุธยาที่อพยพมาตั้งหมู่บ้านทำบาตรเหล็กตั้งแต่คราวเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 พ.ศ.2310 บ้านบาตรจึงเป็นชุมชนแห่งเดียวในประเทศไทยที่มีการทำบาตรพระด้วยมือตามแบบโบราณมาโดยตลอด
ชุมชนบ้านบาตรเป็นชุมชนที่อยู่กลางกรุงเทพมหานคร โดยทิศเหนือติดกับถนนบำรุงเมือง ทิศใต้ติดกับถนนหลวง ทิศตะวันออกติดกับถนนวรจักร และทิศตะวันตกติดกับถนนบริพัตร มีซอยเล็กๆชื่อ “ซอยบ้านบาตร” ซึ่งเป็นที่ตั้งบ้านเรือนของช่างทำบาตรที่รวมกันอยู่เป็นกลุ่มก้อนสืบกันมาแต่โบราณ โดยชุมชนบ้านบาตรอยู่ในพื้นที่แขวงบ้านบาตร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1. ได้ทราบประวัติความเป็นมา รวมถึงวิวัฒนาการของชุมชนบ้านบาตรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
2. ได้ทราบความสำคัญของบาตรกับวิถีชีวิตชุมชน รวมถึงความเป็นอยู่ของคนในชุมชน และความสำคัญกับชุมชนบริเวณรอบข้าง
3. ได้ทราบแนวโน้มความเปลี่ยนแปลงของชุมชนบ้านบาตรในอนาคต
วัตถุประสงค์
1. เพื่อให้ทราบประวัติความเป็นมา รวมถึงวิวัฒนาการของชุมชนบ้านบาตรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
2. เพื่อให้ทราบความสำคัญของบาตรกับวิถีชีวิตชุมชน รวมถึงความเป็นอยู่ของคนในชุมชน และความสำคัญกับชุมชนบริเวณรอบข้าง
3. เพื่อให้ทราบแนวโน้มความเปลี่ยนแปลงของชุมชนบ้านบาตรในอนาคต

ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1. ได้ทราบประวัติความเป็นมา รวมถึงวิวัฒนาการของชุมชนบ้านบาตรตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
2. ได้ทราบความสำคัญของบาตรกับวิถีชีวิตชุมชน รวมถึงความเป็นอยู่ของคนในชุมชน และความสำคัญกับชุมชนบริเวณรอบข้าง
3. ได้ทราบแนวโน้มความเปลี่ยนแปลงของชุมชนบ้านบาตรในอนาคต

เรื่องราวในปัจจุบันของชุมชนบ้านบาตร
กลุ่ม 1 พบว่าในปัจจุบันมีการผลิตบาตรบุน้อยลงมาก เนื่องจากมี "บาตรปั๊ม" เข้ามาแทนที่เมื่อราว 30 ปีที่ผ่านมา บางคนก็เลิกอาชีพช่างไปประกอบอาชีพอื่น บาตรปั๊มจึงเข้ายึดครองตลาดจนบาตรบุขาดหายไปจากตลาดเครื่องสังฆภัณฑ์ในช่วง 30 ปีนั้น รวมถึงการกลายเป็นเพียงของที่ระลึกด้วย
บาตรบุของชาวบ้านบาตรมีราคาสูงเนื่องจากการทำบาตรต้องอาศัยช่างหลายประเภท
ปัจจุบัน เกิดการแข่งขันที่สูงขึ้น และเนื่องจากชาวบ้านบาตรชะงักการผลิตลงในระยะเวลาหนึ่ง เมื่อทำบาตรใหม่อีกครั้งจึงต้องเริ่มต้นใหม่ ด้วยการปรับเปลี่ยนคุณภาพบาตรให้ดีกว่าเดิม เพื่อแข่งขันกับ "บาตรปั๊ม"
ดังนั้นกลุ่มที่ 1 จึงประสงค์ที่จะศึกษาค้นคว้าเพื่อให้เข้าใจความเป็นมา ความเปลี่ยนแปลง และแนวโน้มความเปลี่ยนแปลงในอนาคตของ “ชุมชนบ้านบาตร” อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น